-
1 дуэль
1. ждуэльике кеше араһындағы дәғүәне атышыу йә ҡылыс менән хәл итеү2. жкүсм.дуэльике кеше араһындағы көрәш, ярышсловесная дуэль — һүҙ ярышы, һүҙ көрәштереү
-
2 брат
1. мағай, ир туған, эне, ҡустымладший брат — эне, ҡусты
2. мпри обращениитуғанты, брат, со мной не шути — һин, туған, минең менән шаярма
3. мединомышленникфекерҙәш, теләктәшмы – братья по убеждениям — беҙ – фекерҙәштәрбеҙ
ваш брат — һеҙҙең кеше(ләр), һеҙҙең халыҡ
наш брат — беҙҙең кеше(ләр), беҙҙең халыҡ
-
3 двуликий
книжн. см. двуличныйдвуликий Янус — ике йөҙлө кеше (ике йөҙө ике яҡҡа ҡаратып эшләнгән Боронғо Рим аллаһы Янус һүрәтенән)
-
4 один
1. числ.числобер2. числ. в знач. прил.без других, в отдельностибер үҙе, яңғыҙ3. числ. в знач. прил.только, исключительнобер, бер генә, ғына (генә), бары тик, фәҡәт4. числ. в знач. прил.тот же самый, одинаковый, целостный, единыйбер, бер үк, шул уҡ5. числ. в знач. мест.какой-л. в ряду сходных — в сочетании с предлогом из
бер, береһе6. числ. в знач. мест.какой-то, некийберәйһе, берәү, бер кеше, кемдер7. числ. в знач. сущ. м, ж и с один, одна и однобереһето один, то другой — йә береһе, йә икенсеһе
все как один — бер кеше кеүек, барыһы ла бергә, бер күңелдән, бер тауыштан
ни один — һис кем, бер кеше лә
один на один — икәүҙән-икәү, икәү генә
по одному — бер-бер артлы, берәрләп
ставить на одну доску с кем — тиң һанау (күреү), бер ҡалыпҡа һуғыу, бер дәрәжәгә (рәткә) ҡуйыу
-
5 ваш
1. м; мест.һеҙҙең, һеҙҙең...ығыҙ2. м; мест. в знач. сущ. с; разг. вашеһеҙҙеке3. м; мест. в знач. сущ. мн.; разг. ваширодные, близкиеһеҙҙекеләр, һеҙҙең туғандарығыҙваше благородие; ваше превосходительство; ваше сиятельство — ғали йәнәптәре
ваше дело — һеҙгә генә ҡағылған һорау, һеҙ хәл итә торған эш
ваша берёт (взяла) — һеҙ еңдегеҙ, һеҙҙеке өҫкә сыҡты
үҙегеҙ беләһегеҙ; и нашим и вашим — ике яҡлы бысаҡ
һеҙгә лә, беҙгә лә (ике йөҙлө кеше тураһында); по-вашему — һеҙҙеңсә
-
6 двухспальный
прил.ике кешелек, ике кеше йоҡлай торған -
7 лицемерный
-
8 неискренний
1. прил.ике йөҙлө, эскерле2. прил.ысын күңелдән булмаған, яһалма -
9 иезуит
1. миезуиткатоликтар монахы2. м перен.ике йөҙлө кеше, хәйләкәр кеше -
10 приспособленец
м; презр.аумаҡай (кеше), яраҡлашыусы (ике йөҙлө кеше) -
11 третий
1. числ.өсөнсө2. в знач. сущ. ж третьяөстән бер3. в знач. сущ. с третьесладкое блюдоөсөнсө, өсөнсө блюдона третье – компот — өсөнсө блюдоға – компот
4. прил.беспристрастныйбитараф, бер яҡлы ла булмаған5. в знач. вводн. сл. уст., разг. см. в-третьихтретьего дня — элекке, элгәрге көн
третьи петухи — таң тишеге, өсөнсө әтәс
-
12 туз
I1. мкарт.тузуйын кәртенең иң ҙуры2. мчего, какой; перен., разг.ҙур кеше, дәрәжәле кеше, тузIIмтузбер кешелек ике ишкәкле шлюпка -
13 а
I1. союз противит.употребляется для соединения противопоставляемых предложений или членов предложенияә, киреһенсә; ләкин, әммә-ләкин, -ға/-гә ҡарамаҫтан (ҡарамай, ҡарамайынса)я вернулся домой, а он остался — мин өйгә ҡайттым, ә ул ҡалды
я зайду к вам не сегодня, а завтра — мин һеҙгә бөгөн түгел, ә иртәгә инеп сығырмын
до начала сеанса осталось пять минут, а людей в зал не пускают — сеанс башланырға биш минут ҡалған, ләкин халыҡты залға индермәйҙәр
он учится в вузе, а вот ты не сумел — ул юғары уҡыу йортонда уҡый, ә бына һин булдыра алманың
он человек простой, а ведь имеет вес в обществе — ул ябай кеше, ә шулай ҙа йәмғиәттә абруйы бар
2. союз присоед.-усил.в соединении с вопросительными местоимениями или местоимёнными наречиями `конечно`, `безусловно так`әлбиттә, фәҡәт шулайи пришёл?! – А то как же! — килгәнме?! – Элбиттә!
а (не) то — юғиһә, бүтәнсә булһа
иди своей дорогой, а не то получишь от меня — юлыңда бул, юғиһә кәрәгеңде алырһың
3. союз противит. уступуказывает на уступительный характер противопоставления предложений или их членов(ә) шулай булһа ла, (ә) шулай ҙа, тик, барыбер, да/дәможете остаться при своём мнении, а всё-таки я прав — үҙ фекерегеҙҙә ҡалығыҙ, ә мин барыбер хаҡлымын
4. союзсопоставитсоединяя предложения, служит сопоставлению их главных или второстепенных членов, а так же служит сопоставлению одновременных событий и действийә, шул ваҡытта, шул саҡта, -ға/-ғә килгәндә; шул (ике) аралаотец ушёл, а сын продолжал стоять — атаһы китеп барҙы, ә улы тора бирҙе
отец развёл костёр, а дети пошли за ягодами — аталары ут яғып ебәрҙе, ә балалар еләккә китте
5. союз присоед.употребляется для присоединения предложений или членов предложенийәвдоль плетня в один ряд посажена смородина, а далее растёт какое-то дерево — ситән буйлап бер рәт ҡарағат ултыртылған, ә унан ары ниндәйҙер ағас үҫеп ултыра
сначала мы посетили выставку, а затем музей — башта күргәҙмәлә, ә һуңынан музейҙа булдыҡ
6. союз присоед.в сочетании со словами `значит`, `потому`, `следовательно`, `стало быть` и т.п. присоединяет предложения или члены предложения, в которых содержится вывод, заключение из сказанного ранеешуға күрә, тимәк, шунлыҡтанего пока никто толком не знает, а потому о нём ничего не говорят — уны әлегә бер кем йүнләп белмәй, шуға күрә уның тураһында бер нәмә әйтмәйҙәр ҙә
7. союз присоед.в сочетании с местоимением `всё` присоединяет предложения или члены предложения, указывающие на причину высказанного ранееә барыһы (бөтәһе, һәммәһе)откололся я от своих друзей, а всё из-за тебя — дуҫтарымдан айырылдым мин, ә барыһы һинең арҡала
8. союз присоед.в сочетании со словами `кстати`, `впрочем` и т.п. употребляется для передачи внезапности изменения мыслиәйткәндәй, ә шулай ҙаон ещё не приехал. А кстати, ты не забыл прихватить с собой документы? — ул әле ҡайтып етмәне. Эйткәндәй, һин үҙең менән документтарыңды алырға онотманыңмы?
9. союз присоед.-усил.употребляется в начале вопросительных и восклицательных предложений для усиления выразительности (часто в сочетании с местоимениями и наречиями `как`, `какой`, `сколько`)әа сколько я терпел – уму непостижимо! — ә мин күпме түҙҙем – аҡылға һыймаҫлыҡ!
10. союз присоед.-усил.в начале ответов на вопросы придаёт большую выразительность ответу, выделяя то или иное словоә, (йә) булмаһа, юғиһә, юҡһакак ты сказал? – а никак! — нимә тинең? – ә бер нисек тә!
а не то сходил бы в магазин — булмаһа, магазинға барыр инең
спеши, а то опоздаешь — ашығыңҡыра, юҡһа һуңларһың
сходите туда сами, а то пошлите кого-нибудь — унда һеҙ үҙегеҙ барығыҙ, йә булмаһа берәйһен ебәрегеҙ
II1. частица вопросит.как отклик на обращение или при переспрашивании нерасслышанногоәа? Ничего ведь не слышу, говори отчётливей — ә? Бер нәмә лә ишетмәйем бит, асығыраҡ һөйлә
2. частица вопросит.после предложений, требующих ответа, подтверждения и т.п., выражает побуждение к ответу или к действиюә, эйемечто ты натворил, а? — нимә эшләнең һин, ә?
3. частица вопросит.в вопросах и восклицаниях выражает сильное удивление, восхищение или возмущениеәвот парень, а! — егете лә егете бит, ә!
кого осрамили ведь, а?! — кемде хур иттеләр бит, ә?!
4. частица побудит.употребляется при повторном обращении к кому-л. для привлечения вниманияәсмотри-ка, что он делает, а? — ҡара әле, нимә эшләй ул, ә?
1. межд.выражает припоминание, догадку, удивлениеә, ә-әа-а, это ты? — ә-ә, был һинме ни?
а, вот как! — ә, бына нисек!
2. межд.выражает узнавание (при встрече с кем-л.)ә, ә-ә, әһәа, вот куда вы спрятались! — әһә, бына ҡайҙа йәшенгәнһегеҙ икән!
3. межд.выражает удовольствие, радость (при виде кого-чего-л.)ә, уйа, мамочка! Как я рад тебя видеть! — уй, әсәкәйем! Һине күреүемә шундай шатмын!
4. межд.выражает досаду, негодование, угрозу, злорадствоә, әһәа, вы ещё сопротивляетесь! — әһә, һеҙ ҡаршылашаһығыҙмы әле!
5. межд.выражает решимостьэйа! Была не была — эй! Булды ни ҙә, булманы ни
6. межд.выражает ужас, отчаяние, боль и т.п.уйа-а-а, не трогайте меня, ради бога! — уй, алла хаҡы өсөн, миңә теймәгеҙ!
-
14 антипод
1. м геогр.антиподтарЕр шарының ҡапма-ҡаршы ике яғында йәшәгән кешеләр2. м перен.кире ҡарашлы кеше, антипод -
15 вензель
мвензельисем менән фамилияның йәки ике исемдең баш хәрефтәренең семәрләп бергә яҙылышыписать вензеля — алпан-толпан баҫып, бәүелеп атлау (иҫерек кеше тураһында)
-
16 волк
мбүреморской волк перен. — тәжрибәле моряк
волк в овечьей шкуре — һарыҡ тиреһе ябынған бүре (ике йөҙлө, мәкерле кеше тураһында)
хоть волком вой — әсе зарланыу, башыңды ташҡа бәрһәң дә
с волками жить – по волчьи выть — кем арбаһына ултырһаң, шуның йырын йырларһың
-
17 двоеженец
мике ҡатынлы кеше -
18 двурушник
мике йөҙлө кеше -
19 комедиант
1. м уст.кәмитсе, кәмит уйнаусы, комедиант2. мпрезр.ике йөҙлө кеше, монафиҡ -
20 лицемер
мюха, ике йөҙлө кеше
- 1
- 2
См. также в других словарях:
күзләштерү — Ике кеше бер берсенә туры килми торган сүзләр әйткән вакытта дөреслекне билгеләү өчен аларны бер берсе белән очраштыру, кара каршы китерү … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
шаярышу — Ике яки артыграк кеше яки хайванның шаяруы, уйнашуы … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
почмак — (ПОЧМАКЛАУ) (ПОЧМАКЛЫ) – 1. Әйбернең ике ягы кисешә торган урын. с. Урам чатындагы 2. Эче куыш әйберләрнең ике стенасы эчке яктан кисешкән урын. с. Шундый урынга урнашкан почмак өстәл 3. Яссы әйбернең ике ягы кисешкән урыны, чите өстәл почмагы 4 … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
туры — I. с. 1. Кәкре бөкре түгел, бөгелмәгән, төз. рәв. Бөгелмичә, төз 2. и. мат. Туры сызык 3. Иң кыска, иң якын. Пунктларны турыдан туры тоташтырган (элемтә, юл һ. б.) 4. рәв. Ике арада тукталмыйча, кермичә. Арадагы инстанцияләрне читләтеп узып 5.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ара — I. 1. Ике нәрсә арасындагы бушлык, ачыклык. Ике нәрсәне аерган урталык 2. Бер объекттан икенчегә кадәрге юлны (ераклыкны) , ике ноктаның бәйләнешен аңлатканда кулл. 3. с. Ике категория, төр һ. б. ш. уртасындагы, арадаш ара күренешләр 4. бәйл.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
аркылы — I. 1. рәв. Нәр. б. иңе, киңлеге буенча; буйны иңгә кисеп үтә торган юнәлештә 2. с. Буйны иңгә кисеп үтә торган юнәлештә беркетелгән, куелган, эшләнгән. и. Иң, киңлек аркылысы буена тиң. АРКЫЛЫ БАЛТА – Балта эшендә ырмау ясау өчен кулл. тор. корал … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
кул — I. 1. Кеше гәүдәсенең ике яныннан чыгып торган пар әгъза. Шул әгъзаның беләзектән түбәнге өлеше, чугы 2. күч. Берәр эшне, шөгыльне башкарган көч, корал, чара, бер эштә, шөгыльдә катнашлык дошман кулы сизелә. Берәр эшнең уйланылган, гөман ителгән… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
баш — 1. Кеше һәм хайван гәүдәсенең авыз, иң әһәмиятле сизү органнары һәм зур ми урнашкан өлеше. Баш киеме башыгызны салыгыз. Баштагы чәч баш тарау. Баш мие, ми 2. Үсемлекләрнең югарыгы өлеше, өстәге оч ботаклары, шундагы чәчәклекләре яки җимешлекләре … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
җилкә — 1. Муен төбенең арткы өлеше. Муен белән кулбаш арасы, иңбаш җилкәсендәге погоннары... 2. Гәүдәдә арканың иң югарыгы өлеше, ике кулбаш арасы киң җилкәле 3. Арка, сырт (хайваннарда) кошлар симез кортларны җилкәләреннән тешләп... 4. күч. Авырлык… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ихтыяр — 1. Кеше психикасының алга куйган максатны, теләкне тормышка ашыруда чагылган сәләте, аңлы омтылышы, теләккә ирешүдә ныклык 2. Теләк, ирек үз ихтыярым белән килдем 3. Власть, ирек аның ихтыярында булса. ИХТЫЯРЫҢ, ИХТЫЯРЫГЫЗ – Ничек телисез, шулай… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
сыру — (СЫРЫЛУ) – I. 1. Ике кат тукыманы (мәс. эчлек белән астарны) араларына мамык һ. б. салып буй буй эзләр ясап яки шакмаклы итеп тегү; кием, юрган кебек әйберләрне шул рәв. эшләү. Ике яки берничә катлаган материалны тыгызлык, ныклык өчен еш ара… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге